Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi‘nde görev yapan bilim insanları yeni bir çift yıldız keşfetti.
Yeni Bir Çift Yıldız Keşfedildi
Araştırmacılar uzun zamandır var olduğu teorik olarak bilinen çift yıldız (Binary Star) türünü gözlemlemeyi başardılar. Yapılan keşifle evrende nadir bir yıldız türünün nasıl oluştuğu ve geliştiği tespit edilmiş oldu.
Bilim insanları keşiflerini açıklayan makaleyi Royal Astronomical Society’de de yayınladılar. Kareem El-Badry ve araştırma ekibi ABD‘deki Lick Gözlemevi‘nde bulunan Shane Teleskobu ve bazı astronomik araştırmadan elde edilen verilerle çalışma yürütüldü.
Bilim haberlerinin yayınlandığı Phys.org‘da yer alan haberine göre bir yıldız öldüğünde yüzde 97 ihtimalle beyaz cüce tüm enerjisini kullandıktan sonra kararan ve büzüşen küçük, yoğun bir nesne haline geliyor. Ancak nadiren bir yıldız son derece düşük kütleli (ELM) bir beyaz cüce olabiliyor.
Güneş’in kütlesinin üçte birinden daha az olan bu yıldızlar bir soruyu bize yöneltiyor; yıldız evrimi hesaplamaları doğru ise tüm ELM beyaz cüceleri 13,8 milyar yıldan daha yaşlı. Yani evrenin kendisinden bile daha yaşlı gibi ve bu nedenle fiziksel olarak imkansız.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde çalışmalarını devam ettiren Kareem El-Badry, “Evren bu yıldızları normal evrimle oluşturacak kadar yaşlı değil” açıklamasını yaptı. Astronomlar bir ELM beyaz cücenin oluşmasının tek yolunun çift yıldız sistemi olduğu sonucuna vardılar. Yakındaki bir yıldızdan gelen yer çekimi bir ELM beyaz cüce haline gelene kadar bir yıldızı hızla (en azından 13.8 milyar yıldan daha kısa sürede) yiyebilir. Ancak bu da net bir bulgu değil.
Kataklizmik Değişen Yıldızlar
Araştırmacılar Güneş gibi normal, büyük kütleli yıldızların beyaz cücelerin üzerine toplandığını tespit ettiler. Buna kataklizmik değişen yıldızlar ismi veriliyor. Ayrıca ELM beyaz cücelerini de gözlemlediler. Ancak evrimsel geçiş aşamasını ya da aradaki dönüşümü gözlemlememişlerdi. Yani bir ELM beyaz cüceye dönüştüğü zamanı göremediler.
Kareem El-Badry ve araştırmacı ekip Avrupa Uzay Ajansı‘nın başlattığı uzay tabanlı gözlemevi Gaia Uzay Teleskobu ve ABD’deki araştırma kuruluşu Zwicky Transient Facility‘den aldığı yeni veriler ile bir milyar yıldızın arasından 50 potansiyel adayı incelediler. Daha sonra 21 yıldızın yakın gözlemlerini takip ettiler. Adayların yüzde 100’ünün bu pre-ELM’ler olduğu tespit edildi.
Araştırma ekibinin lideri; “ELM’lerden daha şişiklerdi. Ayrıca yumurta şeklindeydiler. Çünkü diğer yıldızın kütleçekimi şekillerini bozuyor. İki çift yıldız sınıfı kataklizmik değişen ve ELM beyaz cüceler arasındaki evrimsel bağlantıyı bulduk” ifadelerini kullandı. Yıldızlardan 13 tanesi yoldaşlarına karşı hala kütle kaybettiklerine dair işaretler gösterirken 8 tanesi ise artık kütle kaybetmiyor gibiydi. Her birinin sıcaklığı da daha önce gözlemlenen kataklizmik değişen yıldızlardan daha sıcaktı.
Yıldız Araştırmaları Devam Edecek
Kareem El-Badry diğer yıldızlar üzerindeki araştırmalarına devam edeceğini belirtti.