Hisse senedi yatırımcı piyasalarında yükseliş ve düşüş gibi hareketleri anlamak için çeşitli makroekonomik göstergeler ve piyasa psikolojisi gibi faktörleri anlamak gereklidir. Yani analiz edilmesi gereken pek çok faktör ve anlaşılması gereken çok fazla fonksiyon ve formül mevcuttur. Genel olarak bir endeksin yükselişi, ekonominin güçlü olması, yerli ve Yabancı çok fazla yatırımcıyı cezbetmesi, karlılık ve büyüme eğilimli firmaların sayılarının çok olması, yatırımcının güven endeksinin yüksek olması ve global anlamda stabilitenin olması ile çok yakından ilgilidir. Tersi durumlar ise düşüş trendini tetikler.
Ülke Ekonomisinin Etkisi
Ülkenin piyasa ve para politikası düzenleyicisi olan Merkez Bankası da bu anlamda oldukça büyük önem taşır. Çünkü faiz kararları, enflasyon ve işsizlik verileri gibi makroekonomik veriler piyasa trendlerini etkilemektedir. Mesela 1Win siitesinde de değinildiği gibi faiz arttırım dönemlerinde hisse senedi fiyatlarındaki volatilitenin aşağı yönlü olduğunu görebilirsiniz.
Arz Talep Dengesinin Etkisi
Borsa çalışma mantığı bir çeşit açık arttırma gibidir ve arz talep dengesinden etkilenmektedir. Alıcı ve satıcılar alım ve satım adına teklifler sunarlar ve bir noktada kesişirler. Talep arzı aşarsa hisse senedi değerlenir ve fiyatı yükselir aksi halde talep arzdan aşağıda kalırsa hisse senedi fiyatı düşer Diğer yandan şirketin mali verileri, olumlu sektörel haberler, şirket bünyesindeki gelişmeler de yine hisse senedine değer kazandıran ve yakın takip edilmesi gereken diğer unsurlardır.
Yatırımcı Psikolojisinin Etkisi
Yatırımcı psikolojisi açısından da değerlendirecek olursak, GSYİH ve enflasyon ile işsizlik oranları gibi ölçeklerde olumlu neticeler yatırımcı güvenini olumlu etkiler ve yatırım ve risk alma iştahını da arttırarak hisse değerinde ve piyasalarda artışa, olumlu anlamda yükselişe sebep olur.
Dünya nezdindeki olumlu gidişat da yatırımcı psikolojisi açısından olumlu etkilere sahiptir. Aynı zamanda ayı piyasası dönemleri ve boğa piyasası dönemlerinde hakim olan taraflar değişir ve bu anlamda da dengeler değişebilir. Ayı piyasasında satıcılar hakim iken ayı piyasasında alıcılar hakim belirleyici rol üstlenirler.
Piyasaya sürülen hisse senedi sayısı artar ise arz artıyor demektir ve hisse senedi fiyatında düşüş olacağına dair bir göstergedir. Tersi durumda ise hisse senedi değer kazanır. Yüksek işlem hacmi gören hisselere talep yüksek demektir ve bu durum o hissenin değerli olduğunu ya da değerleneceğini ifade eder.
Dönemsel Etkiler
Hisse senetleri genellikle Ocak etkisi ile Ocak ayında değerlenir. Bu da yatırımcıların portföylerini elden geçirmelerini ve yenilemelerini tetikler. Yani bu anlamda dönemsel etkilerden de bahsetmek mümkündür.
Şirketlerin yeni yatırımları, üretim hacimleri, yeni ürün lansmanları, bunların finansallara yansımaları özel durumlar olup hisse senedi değerinde düşüş ya da yükseliş anlamında önemli etkilere sahiptirler.
Piyasalar yükseliş belirtileri gösterirken yatırımcıların alma eğilimi yüksek olur çünkü yükseldiği zaman kazanacaktır ancak tersi durumda satma eğilimleri kaybetmemek ya da daha fazla zarara girmemek adına kendisini gösterir.
Piyasada kazanmak için yatırımcıların Teknik analizler yapması ve yorumlaması, portföylerini çeşitlendirmeleri, rasyonel olmaları ve zarar durdurma gibi aksiyonlarla kendilerini koruma altına almaları önemlidir.